با انواع جک سقفی آشنایی دارید؟ کاربرد و مشخصات هر کدام را می‌دانید ؟ جک‌های سقفی تنوع بالایی دارند و اگر براساس نوع نیاز جک درست انتخاب نشود، می‌تواند خسارت‌های جبران ناپذیری را رقم بزند. در این مقاله به بررسی انواع جک سقفی و مشخصات آن‌ها می‌پردازیم. پس با مدرن سازان همراه باشید.
جک سقفی چیست؟
جک سقفی یک تجهیز نگه‌دارنده موقت و گاه ثابت است که برای تحمل وزن بار بتن سقف سازه تا سفت شدن آن به کار می‌رود و شکل‌گیری مطلوب بتن را تضمین می‌کند. در این روند، در ابتدای کار که بتن سقف ریخته میشود، بتن خیس است و استحکام کافی ندارد. به همین دلیل اگر جک سقفی در زیر بتن سقف به عنوان تکیه‌گاه قرار نگیرد، سقف فرو می‌ریزد. معمولا زمان سفت شدن بتن یک الی دو هفته است. از جک‌های سقفی به عنوان پشتیبان در سقف‌های بتن آرمه مانند وافل، تیرچه بلوک و یونولیت استفاده میشود. این نوع جک‌ها به جک آرماتوربندی و جک قالب‌بندی نیز شناخته می‌شوند.
انواع جک سقفی کدامند؟
سه نوع جک سقفی، جک صلیب‌دار، ساده و یو شکل عراقی داریم که مشخصات و کاربرد هرکدام را در این بخش بررسی می‌کنیم.
جک سقفی صلیب‌دار
جک‌های سقفی T شکل یا جک سقفی صلیب‌دار، پر کاربردترین نوع جک های ساختمانی هستند. ساختار جک‌های صلیب‌دار از لوله‌های فلزی مقاوم در اندازه‌ها و ابعاد مختلف تشکیل شده است و به عنوان یک سازه موقت برای قالب‌بندی انواع سقف‌ها به کار می‌روند. وظیفه اصلی این جک‌ها حفظ استحکام و ثبات ساختاری و ایجاد دوام در اجرا و نگهداری سقف و دیگر سازه‌ها است. از مزایای این نوع جک‌ها نسبت به سایر انواع جک سقفی می‌توان به مقاومت بسیار بالا، اجرا سریع و آسان، ایمنی بالا، تنظیم ارتفاع با رزوه و مقرون به صرفه بودن اشاره کرد.
جک‌های سقفی صلیب‌دار خود به دو نوع صلیب ثابت و متحرک تقسیم می‌شوند. در جک‌های صلیب ثابت، قسمت سرجک به جک جوش داده شده است و امکان جدا کردن وجود ندارد. این پیوستگی در جک باعث بالا رفتن استحکام و مقاومت جک صلیب ثابت در برابر بار میشود. در جک‌های سقفی صلیب متحرک، امکان جدا شدن سرجک از جک وجود دارد. این امر باعث کاهش مقاومت جک میشود. به همین دلیل این نوع جک‌ها به صورت محدودتر استفاده میشود.
بخش‌های اصلی جک صلیب‌دار
جک‌های سقفی صلیب‌دار به سه بخش اصلی تقسیم می‌شوند: نری، مادگی، و رزوه. قسمت نری یا بالایی جک شامل یک لوله بسیار قوی با ضخامت ۲.۵ میلی‌متر و قطر ۵ سانتی‌متر است. در قسمت بالایی این بخش، یک قوطی به طول ۷۵ سانتی‌متر و ضخامت ۲ میلی‌متر وجود دارد. بخش مادگی یا پایینی جک نیز از یک لوله فلزی مقاوم با ضخامت ۲ میلی‌متر و قطر ۶ سانتی‌متر تشکیل شده است.
این جک‌ها در دو نوع سبک و سنگین و طول ۳.۵ تا ۴.۵ متر تولید می‌شوند. جک‌های سبک حدود ۱۳ کیلوگرم وزن دارد. این در حالی است که وزن نوع سنگین تا ۲۱ کیلوگرم وزن می‌رسد. جک‌های با طول ۳.۵ متر معمولاً به دلیل سهولت در استفاده و ایمنی بیشتر به خاطر ارتفاع کمتر، بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
جک سقفی یو شکل عراقی
یکی دیگر از انواع جک سقفی، جک عراقی است. این جک‌ها معمولا به منظور صادرات به کشورهای دیگر تولید می‌شوند. به دلیل محبوبیت زیاد این جک‌ها در کشور عراق، آن‌ها را جک عراقی می‌نامند. سرجک در این جک‌ها یو شکل است. این نوع جک‌ها نیز به عنوان پشتیبان موقت در سقف سازه‌ها استفاده می‌شوند و لوله‌های بلند با قابلیت تنظیم ارتفاع دارند. جک سقفی عراقی برای اجرای سقف‌هایی مانند دال بتنی، تیرچه بلوک، سقف کامپوزیت، سقف کرومیت، و طاق ضربی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بیشترین کاربرد این جک‌ها در زیر تیرچه‌ها و سقف‌های دال بتنی است. نصب و اجرای جک عراقی مشابه جک‌های معمولی است. هنگام نصب این نوع جک، باید فاصله بین جک‌ها را بر اساس میزان بار وارد شده بر روی آن‌ها تنظیم کرد. در سقف‌های سنگین، برای حفظ استحکام و مقاومت، فاصله جک‌ها باید کاهش یابد.
انواع جک سقفی یو شکل عراقی
تولید این جک‌ها نیز در دو نوع سبک و سنگین صورت می‌گیرد و ضخامت ۲ میلی‌متر برای نوع سبک و ۲.۵ میلی‌متر برای نوع سنگین آن در نظر گرفته شده است. طول جک سقفی عراقی به طور استاندارد بین ۳.۵ تا ۵ متر است. رزوه این جک‌ها با طول ۲۰ سانتی‌متر ساخته میشود و مقاومت بالایی در برابر فشارهای وارد شده از سقف دارند. جک‌های عراقی نسبت به سایر جک‌های ساختمانی وزن کمتری دارند که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است.
یکی از تفاوت‌های اصلی بین جک سقفی عراقی و جک صلیبی در ظاهر و نوع سرجک‌ها است. سرجک‌های جک سقفی عراقی به شکل U هستند، در حالی که سرجک‌های جک صلیبی به شکل T ساخته می‌شوند. رزوه به کار رفته در ساختار جک عراقی بزرگ‌تر و ارتفاع بیشتری دارد و به صورت چپ‌گرد بسته میشود؛ در حالی که در دیگر جک‌ها از جمله صلیبی به صورت راست‌گرد بسته میشود. از نظر وزن، جک عراقی سبک‌تر از جک صلیبی است. پایه جک عراقی از ورقی به ابعاد ۱۲در۱۲ سانتی‌متر ساخته شده، در حالی که پایه جک صلیبی ابعادی معادل ۱۰در ۱۰ سانتی‌متر دارد.
جک سقفی ساده
از جک سقفی ساده عمدتاً برای مهار زیر تیرچه‌ها، شاقول‌کردن ستون‌ها و دیوارها، یا مهار دیوارهای یکطرفه و قالب‌های فونداسیون استفاده میشود و نمی‌توان در زیر پودرها استفاده کرد. این موضوع به این دلیل است که این کار در تنظیم تراز پودرها اختلال ایجاد می‌کند.
جک‌های ساده مانند جک‌های یو شکل، معمولا به کشورهای همسایه از جمله ارمنستان و آذربایجان صادر می‌شوند و تنها در موارد خاص در ایران کاربرد دارند. این نوع جک‌ها مانند سایر انواع جک سقفی در دو نوع سبک و سنگین تولید می‌شوند. ضخامت جک‌های ساده سبک ۲ یا ۱.۸ میلی‌متر و ضخامت جک‌های ساده سنگین ۲.۳ یا ۲.۵ میلی‌متر است.
مزایا و معایب انواع جک سقفی نسبت به داربست مدولار
یکی دیگر از انواع نگه‌دارنده‌های موقت، داربست مدولار است. در این بخش این دو نگه‌دارنده را با هم مقایسه می‌کنیم.
- مزایای جک سقفی مقرون به صرفه بودن، انعطاف‌پذیری بیشتری، امکان انجام کارها با سرعت عمل بالا و راحت‌تر است.
- اما این جک‌ها امنیت کمتر، تحمل فشار بار کمتری و عدم امکان استفاده در ارتفاعات بالا را نیز دارند.
- به همین دلیل از داربست مدولار برای تحمل وزن‌های بار زیاد و در ارتفاعات بالا استفاده می‌کنند.