امروزه اولین مرحله در ساخت و ساز بتنی، قالب‌بندی است. روش قالب بندی بتن یکی از مراحل مهم ساخت و ساز می‌باشد، که در ساخت اکثر ساختمان‌ها از جمله پل، سد، برج، ساختمان‌های تجاری و مسکونی استفاده می‌شود. روش قالب بندی بتن و استفاده از قالب‌ها در هر کدام از این سازه ها می‌تواند متفاوت و مختلف باشد. در این مقاله قصد داریم آن‌ها را بررسی کنیم. پس با مدرن‌سازان همراه باشید.
قالب‌بندی بتن چیست؟
قالب بندی بتن، یک روش موقت در صنعت ساخت و ساز است که برای ایجاد شکل دلخواه سازه‌ها استفاده می‌شود. در این فرآیند، بتن مایع درون قالب ریخته می‌شود و از آنجایی که مایع شکل قالب خود را می‌گیرد، پس از خشک شدن بتن شکل قالب را به خود می‌گیرد. بعد از اینکه بتن استحکام لازم را بدست آورد، قالب را از بتن جدا می‌کنند، مگر در مواردی که به عنوان قالب دائمی استفاده شوند. در انتها قسمت‌هایی از قالب که با بتن تماس دارند، باید صیقل داده شده و صاف باشند تا شکل نهایی سازه را بگیرند.
روش قالب‌بندی بتن براساس نوع جنس قالب به چهار دسته چوبی، فلزی ،پلاستیکی و آجری تقسیم‌بندی می‌شود. استفاده از قالب‌بندی چوبی و فلزی، از جمله روش‌های رایج در این زمینه است، به ویژه قالب‌بندی فلزی در ایران پرکاربرد است. قالب‌ها باید تحمل وزن بتن مایع را داشته باشند. استفاده از سولجر به عنوان یکی از مصالح قالب‌بندی، می‌تواند مقاومت و استحکام سازه را افزایش دهد. صنعت ساخت و ساز با پیشرفت فناوری مدرن، رشد چشمگیری را تجربه کرده است. استفاده از نرم‌افزارهای مدرن برای طراحی و مدل‌سازی سازه‌ها، علاوه بر افزایش سرعت و اثربخشی، ایمنی و کاهش هزینه‌های ساخت و ساز را فراهم می‌کند.
چند روش قالب‌بندی بتن وجود دارد؟
همانطور که در قسمت قبل گفتیم چهار روش قالب‌بندی بتن شامل قالب‌بندی فلزی، چوبی، پلاستیکی و آجری وجود دارد که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. در ادامه این روش‌ها را توضیح می‌دهیم.
قالب‌بندی فلزی
پرکاربردترین روش قالب‌بندی بتن، با استفاده قالب بتن فلزی است. قالب‌های فلزی از جنس فولاد هستند. قالب‌های فلزی با طول ۱-۲ متر و عرض ۱۰ -۵۰ سانتی‌متر و طول ۱ تا ۲ متر تولید می‌شوند. برای ساخت ابعاد دیگر قالب، کافیست قالب‌ها را با یکدیگر ترکیب کنید. معمولا این قالب برای حجم کاری بالاست ولی برای قسمت‌هایی که تنوع ابعاد و سطوح کم است، استفاده می‌شود.
قالب فلزی هزینه اولیه بالایی دارد، ولی از آنجایی که عمر بالایی دارند در دراز مدت این هزینه اولیه جبران می‌شود. از دیگر مزایای قالب‌بندی فلزی، بتن ساخته شده صاف و یکدست با کیفیت بالا است. در هنگام کار با این نوع قالب‌بندی ملزم به رعایت نکات زیر هستید.
- برای قالب‌بندی، باید قالب‌ها را در کنار یکدیگر قرار دهید و با پین و گوه آن‌ها را به هم وصل کنید.
- در قالب‌بندی با استفاده از قالب‌های فلزی، لازم است که انحناها و تاب‌خوردگی‌ها به حداقل مقدار ممکن کاهش یابند، زیرا این موارد می‌توانند باعث تاب‌خوردگی و شکل ناهموار بتن شوند که در نهایت بر روی ظاهر سازه تاثیرات منفی دارد.
- به منظور سهولت در جدا کردن قالب از بتن، معمولاً قبل از ریختن بتن، قالب را با مواد چرب کننده پوشانده می‌شود.
- برای استحکام و ثبات بیشتر قالب‌های دیوار، از پایه‌های بتنی یا صفحات پیچ‌دار به شالوده استفاده می‌شود.
- در روش قالب‌بندی بتن با قالب فلزی، از تنگ‌ها به منظور نگهداری قالب‌ها در فواصل مناسب از یکدیگر استفاده می‌شود. این تنگ‌ها نه‌تنها وظیفه مهار فشار جانبی بتن را بر عهده دارند، بلکه باعث ثبات و استحکام قالب‌ها در حین ریختن بتن می‌شوند.
قالب‌بندی پلاستیکی
یکی دیگر از روش‌های قالب‌بندی بتن، استفاده از قالب پلاستیکی است. در قالب‌های پلاستیکی، جنس خود قالب فلزی است و یک روکش پلاستیکی پلیمر ABS یا ترکیبات آن با PVC روی قالب را می‌پوشاند. قالب‌های پلاستیکی با ارتفاع ۷۵- ۱۰۰ سانتی‌متر و عرض ۱۵- ۱۲۰ سانتی‌متر تولید می‌شوند. برخلاف قالب‌های فلزی، در این نوع قالب‌ها برای قالب‌بندی از دستگیره‌های مخصوص برای اتصال قالب‌های پلاستیکی به همدیگر استفاده می‌شود.
توصیه می‌شود از قالب پلاستیکی برای ستون‌ها به صورت مجزا استفاده نشود و بلکه ستون‌ها به‌صورت یکپارچه با سقف یا دیوار قالب‌بندی شوند. از آنجایی که دوام قالب‌های پلاستیکی کمتر از قالب‌های فلزی است، اما قابل استفاده در هر دمایی می‌باشد. برای اتصال این قالب‌ها از مهره خروسکی و بولت استاندارد با قطر ۱۵ تا ۱۷ میلی‌متر استفاده می‌شود.
قالب بندی آجری
در روش قالب‌بندی بتن با استفاده از قالب آجری، قالب‌های آجری برای قالب‌بندی دیوارهای حائل مجاور خاک و شالوده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. ابتدا دیوارهایی با ضخامت ۱۱ یا ۲۲ سانتی‌متر ساخته می‌شود که این ضخامت به ارتفاع بتن در قالب و فشارهای مورد نیاز بستگی دارد. قبل از ریختن بتن، قالب آجری با آب پاشی مرطوب می‌شود تا از دست رفتن رطوبت بتن و از کرموشدگی آن توسط قالب جلوگیری شود.
همچنین، جلوگیری از تجمع آب در کف قالب از طریق قیرگونی قالب صورت می‌گیرد. ضخامت دیوار قالب به ضخامت شالوده و دیوار حائل اضافه می‌شود تا بتن در مقابل عوامل محیطی محافظت شود. از مزایای قالب‌بندی آجری، عدم نیاز به گودبرداری اضافی، مقرون به صرفه‌ترین روش و دسترسی آسان و راحت به آن است. با این وجود در این روش پس از چیدن قالب، امکان جابجایی و تغییر در ابعاد آن وجود ندارد.
روش قالب‌بندی چوبی
روش قالب‌بندی بتن با چوب در گذشته نسبت به امروزه بیشتر استفاده می‌شد، زیرا قالب‌های چوبی معمولاً دوام کمتری نسبت به دیگر قالب‌ها دارند. همچنین در این روش به نیرو کار زیاد نیاز است و هزینه بالایی دارد. اما برای قالب‌بندی سقف و کل پروژه در سازه‌های کوچک، کاربرد دارند. قالب‌های چوبی شامل یک صفحه چوبی کف و صفحات چوبی کناری هستند که به کمک سنجاق، بست و گوه به هم وصل می‌شوند.
صفحات چوبی در روش قالب‌بندی بتن با استفاده از قالب‌های چوبی، تخته سه‌لایه، پلای وود یا تخته بنایی از جنس چوب روس است که معمولا ضخامت ۲.۴ تا ۳ سانتی‌متر دارند. برای قالب‌بندی دیوار و ستون، این تخته‌ها را روی یکدیگر سوار کرده و سپس با استفاده از میخ، آن‌ها را به‌هم متصل می‌کنند. برای ساخت پشت‌بند نیز می‌توان از قوطی پروفیل یا چهارتراش استفاده کرد تا قالب‌ها به‌طور محکم در جای خود قرار گیرند.
نتیجه گیری
در این مقاله با انواع قالب بندی بتن آشنا شدیم و مزایا و معایب هر کدام را بررسی کردیم. اما این نکته نیز حائز اهمیت است که زمانی قالب ها مزیت دارند که از متریال با کیفیت ساخته شده باشند. پس باید قالب‌های خود را از تولید کننده‌های معتبر خریداری کنید. پیشنهاد ما به شما، مدرن‌سازان است. مدرن‌سازان با سابقه درخشان در تولید محصولات قالب فلزی با کیفیت و در عین حال مقرون به صرفه، چندین دهه فعالیت دارد. نظر شما در رابطه با روش قالب‌بندی بتن چیست؟