در گذشته تا دهه ۱۹۰۰ میلادی، در صنعت ساختمان سازی برای نگه داشتن سقف در حین ساخت از تیرهای چوبی استفاده می‌شد. اما تیرهای چوبی مشکلات زیادی از جمله خطر آتش‌سوزی، پوسیدگی در اثر رطوبت و آسیب به درختان را به همراه داشتند. به همین دلیل ویلیام دو ویژیر در سال ۱۹۳۵میلادی، اولین جک زیر سقفی و از نوع پروفیل Acrow را به عنوان جایگزینی بهتر برای تیرهای چوبی اختراع کرد. در این مقاله قرار است بیشتر با جک سقفی و انواع آن آشنا شویم. پس با مدرن‌سازان همراه باشید.
جک زیر سقفی چیست؟
جک‌های زیر سقفی، تیرهایی به طول ۳ تا ۵ متر از جنس گالوانیزه هستند که به عنوان نگه دارنده در هنگام بتن‌ریزی سقف استفاده می‌شوند. هنگامی که سقف را بتن‌ریزی می‌کنند، بتن تا قبل از خشک شدن هنوز خیس است و امکان ریزش را دارد. پس باید تا قبل از استحکام بتن با کمک نگه‌دارنده سقف ثابت بماند. جک‌های زیر سقفی در سقف‌های بتن آرمه مانند یونولیت و وافل معمولا استفاده می‌شوند. این نوع جک ها معمولا در چهار سایز استاندارد ۵/۳، ۴، ۵/۴ و ۵ متر تولید می‌شوند. جک‌های سقفی را می‌توان به دو روش شکل ظاهری و وزن دسته‌بندی کرد. در ادامه این دو نوع دسته بندی را بررسی می‌کنیم.
انواع جک زیر سقفی از نظر وزن
این نوع جک‌ها از نظر وزنی به سه دسته سبک، نیمه سنگین و سنگین تقسیم می‌شوند. هر سه نوع جک، در چهار سایز استاندارد با صلیب ۷۵ سانتی متری تولید می‌شود.
جک سقفی سبک
جک‌هایی که با لوله‌هایی با ضخامت ۲ میلی‌متر یا کمتر ساخته می‌شوند، جک سبک نامیده می‌شوند. جک‌های سبک برای ساختمان‌هایی با ارتفاع کم و سقف‌های غیرسنگین مورد استفاده قرار می‌گیرند. زیرا مقاومت جک‌های سبک کمتر از جک‌های سنگین است. این جک‌ها با طول ۵/۳، ۴ و ۵ متر به ترتیب وزنی حدود ۱۳، ۱۵ و ۱۸ کیلوگرم دارند.
جک سقفی نیمه سنگین
نوع دیگر از جک زیر سقفی، جک نیمه سنگین است. جک‌های نیمه سنگین ترکیبی از لوله‌های سبک و سنگین هستند. در قسمت بالایی جک، از لوله‌ای با ضخامت ۲.۵ میلی‌متر (سنگین) و در قسمت پایینی از لوله‌ای با ضخامت ۲ میلی‌متر (سبک) استفاده می‌شود. این جک‌ها مقاومت بیشتری نسبت به جک‌های سبک دارند و در عین حال نسبت به جک‌های سنگین، قیمت مناسبتری دارند. به همین منظور فروش بالایی در بازار دارند. این جک‌ها با طول ۵/۳، ۴ و ۵ متر به ترتیب وزنی حدود ۱۳، ۱۵ و ۱۸ کیلوگرم دارند.
جک سقفی سنگین
جک‌های زیر سقفی سنگین به جک‌هایی اطلاق می‌شود که ضخامت لوله‌های بالا و پایین آن‌ها می‌تواند ۲.۳، ۲.۵ یا ۳ میلی‌متر باشد، اما اغلب از ضخامت ۲.۵ میلی‌متر استفاده می‌شود. این جک‌ها نسبت به دو نوع جک دیگر (سبک و نیمه سنگین) دوام و مقاومت بالاتری دارند و قادر به تحمل فشارهای سنگین هستند. جک‌های سنگین برای اجرای سقف‌های سنگین گزینه مناسبی به شمار می‌روند. این جک‌ها با طول ۵/۳، ۴ و ۵ متر به ترتیب وزنی حدود ۱۶، ۱۸ و ۲۱ کیلوگرم دارند.
انواع جک سقفی براساس شکل ظاهری
جک زیر سقفی از نظر ظاهری به سه دسته صلیب دار، ساده و عراقی دسته بندی می شوند که هرکدام کاربرد خاص خود را دارند.
جک سقفی صلیب دار
جک‌های سقفی T شکل یا صلیب‌دار، به جک‌هایی اطلاق می‌شود که ظاهر آن‌ها به شکل صلیبی است. این جک‌ها از پرفروش‌ترین انواع جک‌های سقفی هستند و کاربردهای فراوانی دارند. جک صلیب دار از لوله‌های فلزی مقاوم با ابعاد و اندازه‌های مختلف تشکیل شده‌اند و به عنوان یک سازه موقت برای کفراژبندی انواع سقف‌ها به کار می‌روند. نقش اصلی این جک‌ها حفظ استحکام، ایجاد ثبات و دوام بالا در اجرای سقف و سایر سازه‌هاست و باید تا هنگام سفت شدن بتن زیر سقف قرار گیرند. جک سقفی صلیب دار دو نوع صلیب ثابت و متحرک دارد. در نوع ثابت سرجک به خود جک متصل است و برای همین مقاومت بیشتر از نوع متحرک که سرجک قابل جدا شدن است را دارد.
جک سقفی عراقی
نوع دیگر جک زیر سقفی یو شکل عراقی است که سرجک آن به شکل یو انگلیسی (U) طراحی شده است. از انجایی که از این نوع جک‌های سقفی معمولا در کشور عراق استفاده می‌شود، به این نام شناخته شده است. جک‌های عراقی برای ارتفاعات بیشتری نسبت به صلیب دار قابل تنظیم هستند و به صورت چپ‌گرد بسته می‌شوند، در حالی که در سایر جک‌ها، رزوه‌ها به صورت راست‌گرد هستند. همچنین این نوع جک ها وزن کمتری نسبت به جک صلیب دار دارداز نظر وزنی، جک‌های عراقی وزن کمتری نسبت به جک‌های صلیب‌دار دارند.
جک سقفی ساده
جک‌های سقفی ساده معمولاً برای مهار تیرچه‌ها، تنظیم و تراز کردن ستون‌ها و دیوارها، یا تثبیت دیوارهای یک‌طرفه و قالب‌های فونداسیون مورد استفاده قرار می‌گیرند. جک‌های سقفی ساده همچون جک‌های یو شکل، به کشورهای مختلفی مانند ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان و ازبکستان صادر می‌شود.
نحوه اجرا جک زیر سقفی چگونه است؟
برای اجرای یک جک زیر سقفی باید مراحل زیر به ترتیب انجام شود.
- ابتدا منطقه دقیقی را که قصد دارید جک را در آن نصب کنید، به دقت بررسی کرده و علامت‌گذاری نمایید. نقاطی که برای نصب جک‌ها انتخاب کرده‌اید را به دقت اندازه‌گیری و مشخص کنید.
- جک را بالا ببرید و ارتفاع آن را به گونه‌ای تنظیم کنید که به صورت مناسب و استوار به سقف متصل شود. با پایین آوردن جلوی تیغه، اطمینان حاصل کنید که حرکت وجود ندارد و جک‌ها به طور صحیح در جای خود قرار گرفته‌اند.
- یقه‌های جک سقفی را سفت کنید تا از استحکام و ثبات جک‌ها اطمینان حاصل شود. در صورت استفاده از لوازم جانبی اضافی، می‌توانید برای افزایش حمایت و ثبات، آن‌ها را به جک‌ها متصل کنید.
- در صورتی که نیاز به پشتیبانی از قالب، لنگه، تیرها و سایر اجزای سازه‌ای دارید، مکان‌هایی را که باید جک‌های متعدد نصب شوند علامت‌گذاری کنید تا وزن به طور یکنواخت توزیع شود. ارتفاع جک‌ها را تنظیم کنید تا با مواد به خوبی درگیر شوند و مطمئن شوید که همه جک‌ها کاملاً عمودی هستند.
- در نهایت، به طور مرتب جک‌ها را بررسی کنید تا از ایمنی و عملکرد مناسب آن‌ها مطمئن شوید.